Trakya Birlik’ten yapılan açıklamada, yağlık ayçiçeğinin, Türkiye bitkisel yağ tüketiminde % 80-85 civarında payı ile ülkede üretimi gerçekleştirilen stratejik öneme sahip tarımsal ürünlerin başında geldiği belirtildi.

2023/2024 üretim sezonu yağlık ayçiçeği ekim alanlarında bir önceki yıla nazaran yaklaşık %15’lik bir daralma gerçekleştiği aktarılan açıklamada, “Küresel ısınma bağlamında bölgede ekilişten hasada kadar yaşanan yoğun kuraklık ve aşırı sıcakların etkisi ile gerek yağ oranlarında gerekse de dekar başına verimlilikte ön görülemez kayıpların yaşandığı bağlı kooperatiflerde gerçekleştirilen mubayaanın sonuçlarıyla görülmektedir” ifadeleri kullanıldı.

REKOLTE 1.3 MİLYON TON BEKLENİYOR

Açıklamada, ülke için rekor üretimin gerçekleştirildiği bir önceki sezona göre gerek ekim alanlarındaki azalış gerekse de kuraklık ve yüksek sıcaklıkların etkisiyle toplam ülke rekoltesinin %30’un üzerinde bir azalışla 1.3 milyon ton seviyesinde gerçekleşeceğinin beklendiği kaydedildi. Açıklamada, şunlara yer verildi: “Ülkemizde yaşanan kuraklık ve yüksek sıcaklıkların etkisiyle yağlık ayçiçeği üretiminde gerçekleşen ciddi rekolte düşüşüne karşılık, yağlık ayçiçeği üretiminde en büyük üreticiler olan Ukrayna ve Rusya’da önceki sezondan devrolan yüksek ürün stoklarına ek olarak müspet iklim koşulları altında beklentilerinde üzerinde 30 milyon tonu aşan rekolteye ulaşılacağı uluslararası kuruluşlar tarafından raporlanmaktadır. Dünya yağlı tohumlar rekoltesindeki müspet gelişmeler ışığında son bir aylık süreçte yağlık ayçiçeği ve ham yağ fiyatları %15’e varan oranda düşüş göstermiş olup yeni sezona ilişkin yüksek rekoltenin yanında önceki sezondan devrolan yüksek ürün stokları da fiyatlar üzerinde negatif baskı oluşturmaya devam etmektedir. Bu durum, temmuz ayının ortalarında başlayan yurt içi yağlık ayçiçeği hasat dönemi ürün fiyatlamasında dalgalı bir seyrin oluşmasına neden olmaktadır. Tahıl koridorunda yaşanacak müspet gelişmeler aşağı yönlü fiyat haraketliliğini daha da derinleştirebilecektir. Ülke yeterliliğinin karşılanması noktasında dış tedarike bağımlı bulunduğumuz ve halihazırda sürmekte olan üretim sezonunda yeterlilik oranımızın %50’nin altına düşeceği yağlık ayçiçeği üretimimizin sürdürülebilirliği açısından çiftçilerimizin tarımsal üretimlerinden elde edeceği gelirin de sürdürülebilir refah seviyesinde gerçekleşmesi büyük önem arz etmektedir.”

Açıklamada, kuraklık ve yüksek sıcaklık koşullarında ortalama verimlerin ciddi seviyede düşerek üretim maliyetlerinin çiftçiler için çok daha yüksek seviyelerde oluşmasının yurt içi ürün fiyatlarının belirlenmesi noktasında üretici beklenti ve taleplerini haklı olarak yükselttiği belirtildi. 

Bu kapsamda ürün fiyatlarının belirlenmesinde en önemli parametre olan gümrük vergilerinin seviyesi ile devletçe  çiftçilere doğrudan gelir desteği olarak sunulan ödeneklerin tutarının, sonraki üretim sezonlarında ülke yeterliliği hedefine ulaşılmasında en temel etmenler olarak ortaya çıktığı aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi: “Bu kapsamda %0 olarak uygulanan gümrük vergileri 01.06.2023 tarihinden itibaren DTÖ anlaşması kapsamında azami hadlerine yükseltilmiş ancak, yukarıda sayılan nedenlerle dünya fiyatlarında yaşanan sert düşüşe ek olarak yüksek finansman maliyetinin üretici birlikleri, sanayici ve tüccar üzerinde oluşturduğu ekstra maliyet baskısıyla yurt içinde oluşan ürün fiyatları çiftçilerimizin sürdürülebilir gelir elde edebilmesinde yetersiz kalmıştır. Bu çerçevede,
devletimizce ilave gümrük vergisi yoluyla ithal ürün maliyetlerinin daha yukarıda oluşmasını sağlayacak gözetim fiyatı uygulaması hayata geçirilerek ürün fiyatlarının çiftçi maliyetleriyle orantılı seviyelere yükseltilmesi amaçlanmıştır. Tüm bu gelişme ve düzenlemelerin ışığında, ülkemizdeki mevcut gümrük rejimi uygulamaları, dünya rekoltesi ve beklenen fiyat seviyeleri, döviz kurlarının olası seyri, finansman maliyetleri gibi fiyatlamaya tesir eden tüm parametreler Birliğimizce değerlendirilerek oluşan piyasa koşulları çerçevesinde 2023/2024 sezonunda üretici ortaklarımıza uluslararası sözleşme oranı olan % 44 yağ oranlı
ayçiçeği ürünü için 15.000 TL/Ton avans ödemesinde bulunulması karar altına alınmıştır. Takip eden süreçte yukarıda sayılan fiyatlama parametrelerinde üretici
ortaklarımız lehine oluşabilecek müspet gelişmeler değerlendirilerek ön alım fiyatı ilan edilecek ve bu suretle nihai alım fiyatımız oluşturulacaktır. Ham yağ oranına göre yapılan alımlarda % 44 yağ oranlı baz fiyata göre % 1,5 oranında çarpan kullanılarak üretici ortaklarımızın teslim ettiği ürünlerin fiyatı hesaplanacaktır.”

Açıklamada, yıllara göre değişiklik göstermekle beraber ülkede üretilen yağlık ayçiçeği ürününün % 20-30’unun, faaliyet bölgesindeki ürünün ise %40-50 oranındaki bölümünün Birlikçe mübayaa edildiği belirtildi. 

111.290 TON AYÇİÇEĞİ MÜBAYAASI YAPILDI

Ağustos ayının ilk haftası ile başlayan hasatın günden güne yoğunlaştığı, ülke hasadının çok büyük oranda eylül ayının sonlarında tamamlanmasının beklendiği aktarılan açıklamada, “Birliğimize bağlı 48 kooperatifimize ait 103 alım merkezi ve iki fabrikamızda bugüne kadar toplam 111.290 ton ayçiçeği mübayaası gerçekleştirilmiştir. Son iki üretim sezonunda gerek yağlık ayçiçeği üretim havzaları arasında oluşan fiyatlama farklılıkları gerekse de sezon içerisinde yaşanan gelişmelerle oluşan keskin fiyat hareketlilikleri çiftçilerimizin yağlık ayçiçeği üretiminde motivasyonunu ve sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemektedir. Ekim alanlarında yaşanan önemli orandaki gerilemeye ek olarak iklim krizinin tarımsal üretim üzerindeki olumsuz etkilerinin devam edeceği yönündeki projeksiyonlar ile birlikte değerlendirildiğinde, içinde bulunduğumuz sezona göre %100’ün üzerinde üretim maliyet artışı yaşanacak 2024/2025 üretim sezonunun ekilişten hasada büyük bir titizlikle planlanarak bu doğrultuda çalışılmalarda bulunulması ülkemiz için stratejik öneme sahip yağlık ayçiçeği üretiminin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahip olacaktır” ifadelerine yer verildi.